ကျရှုံးနေသည့် ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ရက်နေ့ အာဏာသိမ်းမှုနောက်ပိုင်း စစ်အုပ်စုနှင့် အလိုတူအလိုပါဖြစ်သော မြန်မာနိုင်ငံအမျိုးသားလူ့အခွင့်အရေးကော်မရှင်အပေါ် လေ့လာသုံးသပ်ချက်

ဤလေ့လာသုံးသပ်ချက်စာတမ်းသည် မြန်မာစစ်အုပ်စု၏ ကျရှုံးနေသော ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက်နေ့ အာဏာသိမ်းရေး ကြိုးပမ်းမှုအတွင်း မြန်မာနိုင်ငံအမျိုးသားလူ့အခွင့်အရေးကော်မရှင် (MNHRC သို့မဟုတ် ကော်မရှင်)၏ လုပ်ဆောင်ချက်များနှင့် အလိုတူအလိုပါဖြစ်မှုတို့ကို အကဲဖြတ်ဆန်းစစ် ထားသည်။ ယခုစာတမ်း၏ ရည်ရွယ်ချက်မှာ ပြန်လည်ပြင်ဆင်၍ လုံးဝမရတော့သည့် MNHRC ၏ အခြေအနေနှင့် မြန်မာပြည်သူလူထုအပေါ် ကျူးလွန်နေသည့် စစ်အုပ်စု၏ အကြမ်းဖက်စစ်ဆင်ရေးနှင့် ရာဇဝတ်မှုများအတွင်း MNHRC ၏ အလိုတူအလိုပါဖြစ်မှု အခြေအနေ တို့အပြင်  မြန်မာနိုင်ငံ၏ တရားဝင်အစိုးရဖြစ်သော အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) လက်အောက်တွင် လွတ်လပ်အမှီအခိုကင်းသည့် နိုင်ငံအဆင့် လူ့အခွင့်အရေးကော်မရှင် အသစ်တစ်ရပ် ပေါ်ပေါက်လာရေး လွတ်လပ်သော နိုင်ငံအဆင့်လူ့အခွင့်အရေး ဌာနဆိုင်ရာ အရပ်ဘက်လူထုအဖွဲ့များအလုပ်အဖွဲ့ (မြန်မာ) (အလုပ်အဖွဲ့)၏ လုပ်ငန်းအစီအစဥ်အား ထောက်ခံအားပေးရန် လိုအပ်ကြောင်းကို နိုင်ငံအဆင့်လူ့အခွင့်အရေး ဌာနများဆိုင်ရာ အာရှ-ပစိဖိတ်ဖိုရမ် (Asia Pacific Forum – APF)၊ အရှေ့တောင်အာရှ နိုင်ငံအဆင့်လူ့အခွင့်အရေးဌာနများဖိုရမ် (Southeast Asia National Human Rights Institution Forum – SEANF) နှင့် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ နိုင်ငံအဆင့်လူအခွင့်အရေးဌာနများ မဟာမိတ်အဖွဲ့ (Global Alliance of National Human Rights Institutions – GANHRI) တို့အပါအဝင် ဒေသတွင်းနှင့် နိုင်ငံတကာမှ သက်ဆိုင်ရာ အဖွဲ့အစည်းများအားလုံးကို အသိပေးလိုခြင်း ဖြစ်သည်။[1] မြန်မာပြည်သူများ၏ စစ်မှန်သော ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီ ရရှိရေးတိုက်ပွဲကို ထောက်ခံအားပေးခြင်းက မြန်မာနိုင်ငံရှိ လူ့အခွင့်အရေးကို ကာကွယ်မြှင့်တင်ရန်အတွက် ရေရှည် အတည်တံ့ဆုံး အဖြေဖြစ်သောကြောင့် နိုင်ငံတကာအသိုင်းအဝိုင်းအနေဖြင့် MNHRC နှင့် ထိတွေ့ဆက်ဆံမှုကို အပြီးသတ်ဖြတ်တောက်ခြင်းဖြင့် အကောင်းဆုံးပံ့ပိုးနိုင်ကြောင်းကို ဤစာတမ်းက အဓိကထား ဆွေးနွေးတင်ပြ ထားပါသည်။

ဤလေ့လာချက်စာတမ်းသည် အာရှဒေသ နိုင်ငံအဆင့်လူ့အခွင့်အရေးဌာနများ၏ စွမ်းဆောင်ရည် ဆိုင်ရာ သုံးသပ်ထားသော ANNI 2020 အစီရင်ခံစာ (ANNI အစီအရင်ခံစာ)[2]ပါ မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာအခန်းနှင့် ၂၀၂၁ ခုနှစ်နှောင်းပိုင်းတွင် အလုပ်အဖွဲ့မှ ထုတ်ပြန်ခဲ့သည့် တိုးချဲ့ထားသော ANNI အစီရင်ခံစာ၏ မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ အခန်းပါ အချက်များကို အခြေတည်ထားသည်။[3] ထို့အပြင် ပါရီအခြေခံမူများအရ နိုင်ငံအဆင့် လူ့အခွင့်အရေး ဌာနတစ်ခု၏ ဝတ္တရားများနှင့်ဆန့်ကျင်နေသော MNHRC ၏ လုပ်ရပ်များနှင့် ပျက်ကွက်မှုများကို ဤစာတမ်းတိုက စေ့စပ်သေချာစွာ သုံးသပ်တင်ပြထားသည်။[4] စစ်အုပ်စု၏ အာဏာလုယူရေးကြိုးပမ်းမှုတွင် အလိုတူ အလိုပါဖြစ်နေခြင်းမှ အစ၊ ၂၀၂၁ ခုနှစ်နှင့် ၂၀၂၂ ခုနှစ် စစ်အုပ်စုမှ တောက်လျှောက်ကျူးလွန်ခဲ့သော ကြီးမားသည့် ကြမ်းကြုတ်ရက်စက်မှုများအပေါ် တောက်လျှောက် နှုတ်ဆိတ်နေခြင်းအလယ်၊ ၂၀၂၂ နိုဝင်ဘာလ၌ စစ်အုပ်စု၏ လွတ်ငြိမ်းချမ်းသာခွင့်ကိုထောက်ခံသည့် ကြေညာချက်ကို ထုတ်ပြန်ခြင်းအဆုံး အာဏာသိမ်းမှု နောက်ပိုင်း MNHRC အား အကျဘက်သို့ အလျင်အမြန် ဆိုက်ရောက်စေသည့် အထင်ကရဖြစ်စဥ် ကောက်ကြောင်းများကိုလည်း ဤစာတမ်းက သုံးသပ်တင်ပြထားသည်။ အရေးကြီးဆုံးအချက်မှာ MNHRC သည် ယခင်ရော ယခုပါ မည့်သည့်အချိန်ကမျှ မြန်မာပြည်သူများကို အမှန်တကယ် ကိုယ်စားပြုခြင်း သို့မဟုတ် လူ့အခွင့်အရေးအတွက် စည်းရုံးလှုံ့ဆော် ပေးခဲ့ခြင်း မရှိသဖြင့် လူ့အခွင့်အရေးကော်မရှင် အသစ်တစ်ရပ် ပေါ်ပေါက်ရန် အရေးတကြီး လိုအပ်နေပြီ ဖြစ်သည်။

ဤစာတမ်းအတွက် အချက်အလက်များကို ရှိနှင့်ပြီးသောအချက်အလက်များအား သုတေသန ပြုထားပြီး ပြည်တွင်း မြန်မာအရပ်ဘက်လူထုအဖွဲ့အစည်းများ အထူးသဖြင့် အလုပ်အဖွဲ့၏ အဖွဲ့ဝင်များနှင့် ညှိနှိုင်းပူးပေါင်း ဆောင်ရွက်သည်။ ရှိနှင့်ပြီးသော အချက်အလက်များကို သုတေသနပြုရာတွင် ထုတ်ဝေပြီးသော ANNI အစီရင် ခံစာများ၊ ကုလသမဂ္ဂ အစီရင်ခံစာများ၊ GANHRI ၏ လေ့လာတွေ့ရှိချက်များနှင့် MNHRC ၏ အွန်လိုင်းရင်းမြစ်များ ပါဝင်သည်။ ယခုစာတမ်းကို အာရှဒေသ နိုင်ငံအဆင့်လူ့အခွင့်အရေးဌာနများဆိုင်ရာ အစိုးရမဟုတ်သော အဖွဲ့အစည်းများကွန်ရက် (ANNI)  နှင့် လွတ်လပ်သော နိုင်ငံအဆင့်လူ့အခွင့်အရေးဌာနဆိုင်ရာ အရပ်ဘက်လူထုအဖွဲ့အစည်းများ အလုပ်အဖွဲ့ (မြန်မာ) (“အလုပ်အဖွဲ့”) တို့က ပူးတွဲရေးသားထုတ်ဝေသည်။

[1] Asia Pacific Forum. Available at https://www.asiapacificforum.net/, Southeast Asian National Human Rights Forum (SEANF), available at https://seanf.asia/ and Global Alliance of National Human Rights Institutions (GANHRI), available at https://ganhri.org/.

[2] နိုင်ငံအဆင့်လူ့အခွင့်အရေးဌာနများဆိုင်ရာ အာရှ NGO ကွန်ရက် (ANNI) သည် ANNI ကွန်ရက်ဝင် အဖွဲ့များနှင့် ပူးပေါင်း၍ နိုင်ငံအဆင့်လူ့အခွင့်အရေးဌာနများ၏ အရည်အသွေးဆိုင်ရာ ANNI အစီရင်ခံစာကိုထုတ်ဝေ၍ ပါရီအခြေခံမူများနှင့် ဆန့်ကျင်သော NHRI များ၏ အရည်အသွေးများကို စိစိစစ်စစ် အကဲဖြတ်သည်။ https://www.forum-asia.org/?p=36231 တွင် ဖတ်ရှုနိုင်သည်။

[3] လွတ်လပ်သော နိုင်ငံအဆင့်လူ့အခွင့်အရေးဌာနဆိုင်ရာ အရပ်ဘက်လူထုအဖွဲ့များ အလုပ်အဖွဲ့ (မြန်မာ)ကို ယခင်က မြန်မာနိုင်ငံအမျိုးသားလူ့အခွင့်အရေး ကော်မရှင်ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးအလုပ်အဖွဲ့အဖြစ် သိကြသည်။ NHRI များအတွက် နိုင်ငံတကာစံနှုန်းဖြစ်သည့် ပါရီအခြေခံမူများနှင့်အညီ NHRI အသစ်တစ်ရပ် တည်ထောင်နိုင်ရေး လုပ်ငန်းစဥ်အသစ်ကို အလေးအနက်မြော်မြင်စဥ်းစားနိုင်ရန် အလုပ်အဖွဲ့ကို နောက်ခံသမိုင်းမတူသည့် အရပ်ဘက်လူထုအဖွဲ့အစည်း ၂၀ ဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားသည်။ ပိုမိုသိရှိလိုပါက https://www.facebook.com/WGonNHRIBurma

[4] နိုင်ငံအဆင့်ဌာနများ၏ အဆင့်နှင့်ပတ်သက်သော အခြေခံမူများ (ပါရီအခြေခံမူများ)၊ အထွေထွေညီလာခံ ဆုံးဖြတ်ချက်အမှတ် ၄၈/၁၃၄၊ ၁၉၉၃ ဒီဇင်ဘာ ၂၀ တွင် ပြဌာန်း။ https://ganhri.org/paris-principles/ တွင် ဖတ်ရှုနိုင်သည်။

လေ့လာသုံးသပ်ချက်စာတမ်းကို အင်္ဂလိပ်ဘာသာဖြင့် ရယူရန်

လေ့လာသုံးသပ်ချက်စာတမ်းကို မြန်မာဘာသာဖြင့် ရယူရန်

အင်္ဂလိပ်ဘာသာဖြင့် ဖတ်ရှုရန်