ႏိုင္ငံေရးလႈပ္ရွားမႈမ်ားႏွင့္၎တုိ႔ပါဝင္ေဆာင္ရြက္ခဲ့မႈမ်ား။ ။ အမ်ိဳးသမီးႏုိင္ငံေရးအက်ဥ္းသူမ်ား၏ အက်ဥ္းက်ခံရစဥ္ကေတြ႔ႀကံဳခံစားခဲ့ရမႈမ်ား
အက်ဥ္းခ်ဳပ္
ကမာၻတစ္ဝန္းတြင္ အက်ဥ္းခ်ခံထားရမႈႏႈန္းမ်ားသည္ တျဖည္းျဖည္း ျမင့္တက္လွ်က္ရွိၿပီး ၿပီးခဲ့သည့္ ဆယ္စုႏွစ္ အနည္းငယ္အတြင္း အက်ဥ္းခ်ခံထားရေသာ အမ်ိဳးသမီးဦးေရသည္ ၅၀% အထိ ျမင့္တက္ခဲ့သည္။ ထိုကဲ့သို႕ ျမင့္တက္လာျခင္းသည္ တရားစြဲဆိုျခင္း မျပဳမီ ထိန္းသိမ္းထားျခင္းကို အားေပးျခင္းႏွင့္ ရာဇဝတ္မႈဆိုင္ရာ တရား စီရင္ေရး စနစ္တြင္ အက်ဥ္းခ်ထားျခင္းကို အဓိက လက္ကိုင္ထားျခင္းစသည့္ မူဝါဒဆိုင္ရာ ေျပာင္းလဲမႈမ်ား ေၾကာင့္ျဖစ္သည္။ အေရွ႕ေတာင္အာရွ၊ အထူးသျဖင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ အက်ဥ္းခ်ခံထားရေသာ အမ်ိဳးသမီး အေရအတြက္သည္ တကမာၻလံုးတြင္ အက်ဥ္းခ်ခံထားရေသာ ပွ်မ္းမွ် အမ်ိဳးသမီးအေရအတြက္ထက္ ျမင့္မား လွ်က္ရွိ သည္။ သို႕ေသာ္လည္း အက်ဥ္းခ်ခံထားရေသာ အမ်ိဳးသမီးမ်ားကို ျပဳမႈဆက္ဆံမႈသည္ ႏိုင္ငံတကာ စံခ်ိန္၊စံညႊန္း မ်ားေအာက္ က်ဆင္းဆဲျဖစ္ၿပီး တရားစီရင္ေရးဆိုင္ရာ စနစ္၏ ဖဲြ႕စည္းမႈေၾကာင့္ အမ်ိဳးသမီး အက်ဥ္းသူမ်ားသည္ အမ်ိဳးသား အက်ဥ္းသားမ်ားထက္ တရားရင္ဆိုင္ရာတြင္လည္းေကာင္း၊ ျပစ္ဒဏ္ခ်မွတ္ျခင္း ခံရရာတြင္ လည္းေကာင္း၊ အက်ဥ္းက်ေနခ်ိန္ကာလမ်ားတြင္လည္းေကာင္း ခြဲျခားဆက္ဆံျခင္းခံေနရဆဲျဖစ္သည္။ ထိုကဲ့သို႕ ခြဲျခားဆက္ဆံ ခံရျခင္းသည္ အက်ဥ္းခ်ခံထားရစဥ္အတြင္း အမ်ိဳးသမီးမ်ားအတြက္ က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈႏွင့္ လံုၿခံဳမႈ မရွိျခင္း တို႕ကို ျဖစ္ေပၚေစသည္။ ထို႕ျပင္ ၎တို႕ လြတ္ေျမာက္ၿပီးေနာက္ ခဲြျခားဆက္ဆံခံရျခင္းသည္ အသက္ ေမြးဝမ္းေၾကာင္းဆိုင္ရာ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္မ်ားကိုလည္း ပို၍ နည္းပါးေစသည္။
မ်က္ေမွာက္ကာလတြင္ ထိန္းသိမ္းခံထားရသူမ်ား သို႕မဟုတ္ အက်ဥ္းခ်ခံထားရသူမ်ားကို ျပဳမႈ ဆက္ဆံမႈအတြက္ အနည္းငယ္ေသာ ႏိုင္ငံတကာ သေဘာတူစာခ်ဳပ္မ်ားကို ျပ႒ာန္းထားသည္။ ထို႕ျပင္ တခ်ိဳ႕ေသာ သေဘာတူ စာခ်ဳပ္မ်ားသည္ အမ်ိဳးသမီးမ်ားအတြက္ ျပ႒ာန္းထားသည္။ ႏိုင္ငံတကာအဆင့္တြင္ အဓိက သေဘာတူစာခ်ဳပ္ သံုးခုရွိၿပီး ၎တို႕မွာ ႏိုင္ငံသားႏွင့္ ႏိုင္ငံေရး အခြင့္အေရးဆိုင္ရာ သေဘာတူစာခ်ဳပ္ (ICCPR)၊ ကမာၻ႕ကုလသမဂၢ၏ ညွဥ္းပန္းႏွိပ္စက္မႈကို ဆန္႕က်င္ေသာ သေဘာတူစာခ်ဳပ္ (UNCAT)၊ အမ်ိဳးသမီးမ်ားကို ဆန္႕က်င္ေသာ အမ်ိဳးမ်ိဳးေသာ ခဲြျခားဆက္ဆံမႈမ်ားကို ဖယ္ရွားျခင္း သေဘာတူစာခ်ဳပ္ (CEDAW) တို႕ျဖစ္ၾကသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ ICCPR ကို လက္မွတ္ေရးထိုးထားျခင္း မရွိသည့္အျပင္ UNCAT ကိုလည္း လက္မွတ္ေရးထိုးထားျခင္း မရွိျခင္းသည္ အက်ဥ္းသားမ်ားအားလံုးကို ထိခိုက္မႈ ျဖစ္ေစၿပီး အမ်ိဳးသမီး အက်ဥ္းသူမ်ားအတြက္ ပို၍ ႀကီးမားေသာ သက္ေရာက္မႈကို ျဖစ္ေစပါသည္။ အက်ဥ္းသားမ်ားကို ျပဳမႈဆက္ဆံမႈအတြက္ အေျခခံ ဥပေဒသမ်ားႏွင့္ ကမာၻ႕ ကုလသမဂၢမွ ခ်မွတ္ထားသည့္ အက်ဥ္းသားမ်ားအား ဆက္ဆံထားရွိရမည့္ အနိမ့္ဆံုးစံခ်ိန္စံညႊန္းမ်ား (SMRs) တို႕တြင္ အက်ဥ္းသားမ်ားအတြက္ သီးျခား စည္းမ်ဥ္းမ်ားကို ျပ႒ာန္းထားပါသည္။ ကမာၻ႕ကုလသမဂၢ၏ အမ်ိဳးသမီး အက်ဥ္းသူမ်ားကို ျပဳမႈ ဆက္ဆံမႈအတြက္ စည္းမ်ဥ္းမ်ားႏွင့္ အမ်ိဳးသမီး ျပစ္မႈက်ဴးလြန္သူမ်ားကို ထိန္းသိမ္း ထားျခင္း မျပဳေသာ နည္းလမ္းမ်ား (ဘန္ေကာက္ စည္းမ်ဥ္း) တြင္ အမ်ိဳးသမီး အက်ဥ္းသူမ်ား၏ သီးသန္႕ လိုအပ္မႈမ်ားကို ေဖာ္ျပထားသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ဥပေဒေရးဆဲြသူမ်ားသည္ ဥပေဒၾကမ္းမ်ားမွ တစ္ဆင့္ ႏိုင္ငံတကာ စံခ်ိန္၊ စံညႊန္းမ်ားႏွင့္အညီ အမ်ိဳးသမီးမ်ားကို ျပဳမႈဆက္ဆံမႈႏွင့္ အက်ဥ္းသားမ်ားကို ကာကြယ္မႈေပးရန္ ႀကိဳးပမ္းလွ်က္ ရွိေသာ္လည္း ထိုဥပေဒၾကမ္းမ်ားသည္ အမ်ိဳးသမီး အက်ဥ္းသူမ်ားအား လံုေလာက္ေသာ ကာကြယ္မႈကို ေပးႏိုင္ျခင္း မရွိပါ။
အစိုးရမွ အသိအမွတ္ျပဳျခင္းမခံရသည့္ အက်ဥ္းခ်ခံထားရေသာ အမ်ိဳးသမီးမ်ား၏ ပို၍ေသးငယ္ေသာ အခန္းက႑ သည္ အမ်ိဳးသမီး ႏိုင္ငံေရး အက်ဥ္းသူမ်ားျဖစ္သည္။ အမ်ိဳးသမီး ႏိုင္ငံေရး အက်ဥ္းသူမ်ား၏ ျဖစ္စဥ္မ်ားသည္ အမ်ိဳးသမီး ရာဇဝတ္အက်ဥ္းသူမ်ား၏ ျဖစ္စဥ္မ်ားႏွင့္ ျခားနားလွ်က္ရွိသည္။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ အမ်ိဳးသမီး ႏိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသူမ်ားသည္ ျပစ္ဒဏ္က်ခံေနရခ်ိန္အတြင္းတြင္လည္းေကာင္း၊ လြတ္ေျမာက္ၿပီးေနာက္ လူမႈ အသိုင္း အဝိုင္းႏွင့္ ျပန္လည္ ေပါင္းစပ္ရာတြင္လည္းေကာင္း ၎တို႕၏ ဆံုးျဖတ္မႈမ်ားအတိုင္း၊ ေရြးခ်ယ္မႈမ်ားအတိုင္း ျပဳမႈ ေဆာင္ရြက္ေလ့ရွိသည္။ ဤအစီရင္ခံစာတြင္ အမ်ိဳးသမီး ႏိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသူေဟာင္း ကိုးဦး၏ အေတြ႕အႀကံဳမ်ားကို ေဖာ္ျပေပးထားၿပီး အက်ဥ္းခ်ခံထားရစဥ္အတြင္းႏွင့္ လြတ္ေျမာက္ၿပီးေနာက္ ႏိုင္ငံေရး လႈပ္ရွားမႈမ်ားကို ဆက္လက္ ျပဳလုပ္ရန္အတြက္ ၎တို႕ မည္ကဲ့သို႕ ႀကိဳးပမ္း အားထုတ္ ခဲ့ရပံုကို ေဖာ္ျပထားသည္။
အက်ဥ္းခ်ခံထားရစဥ္ႏွင့္ လြတ္ေျမာက္ၿပီးေနာက္ စိန္ေခၚမႈမ်ားကို ရင္ဆိုင္ခဲ့ရေသာ္လည္း အမ်ိဳးသမီး ႏိုင္ငံေရး အက်ဥ္းသူမ်ားသည္ စံနစ္တစ္ခုကို ႏႈတ္ဆိတ္ေနၾကသည့္ သားေကာင္မ်ား မဟုတ္ၾကေခ်။ အက်ဥ္းခ်ခံထားရစဥ္ အတြင္း ၎တို႕သည္ ႏိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသားမ်ားကိုယ္စား ဆက္လက္၍ ေတာင္းဆိုမႈမ်ား၊ စည္းရံုး လႈံ႕ေဆာ္မႈမ်ား ျပဳလုပ္ခဲ့သည့္အျပင္ ရာဇဝတ္ အက်ဥ္းသားမ်ား၏ အခြင့္အေရးမ်ား အတြက္လည္း ေတာင္းဆိုမႈမ်ား ျပဳလုပ္ခဲ့ၾက သည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ႏိုင္ငံတကာ သေဘာတူစာခ်ဳပ္မ်ားကို လက္မွတ္ေရးထိုးျခင္းႏွင့္ တိုးတက္ေသာ အက်ဥ္းေထာင္ အေျခအေနမ်ားမွတစ္ဆင့္ အမ်ိဳးသမီး ႏိုင္ငံေရး အက်ဥ္းသူမ်ားႏွင့္ ရာဇဝတ္ အက်ဥ္းသူမ်ားသည္ ႀကီးမားေသာ အက်ိဳးေက်းဇူးမ်ား ရရွိမည္ျဖစ္သည္။ အမ်ိဳးသမီး ႏိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသူမ်ားသည္ ၎တို႕ အက်ဥ္းက် ခံေနရခ်ိန္ႏွင့္ လြတ္ေျမာက္ၿပီးေနာက္ ၎တို႕၏ ဘဝမ်ားကို တည္ေဆာက္ေနခ်ိန္တြင္ ၎တုိ႕၏ ေရြးခ်ယ္မႈႏွင့္ လြတ္လပ္မႈတို႕ကို အသံုးခ်ႏိုင္ေသာ္လည္း အစိုးရမွ အက်ဥ္းေထာင္ဆိုင္ရာ ဖဲြ႕စည္းပံုမ်ားမွ တစ္ဆင့္ ၎တို႕၏ အခြင့္အေရးမ်ားကို ကာကြယ္ရန္ တာဝန္ရွိၿပီး ၎တို႕ လြတ္ေျမာက္ၿပီးေနာက္ ၎တို႕၏ စားဝတ္ေနေရးႏွင့္ အလုပ္အကိုင္မ်ား ရရွိရန္အတြက္လည္း တာဝန္ရွိသည္။
အစီရင္ခံစာျမန္မာဘာသာကုိ ဤေနရာတြင္ ရယူႏုိင္သည္။
Download full report in English HERE.
Announcements
28 February 2025
Asian NGO Network on National Human Rights Institutions , CSO Working Group on Independent National Human Rights Institution (Burma/Myanmar)
Open letter: Removal of the membership of the dis-accredited Myanmar National Human Rights Commission from the Southeast Asia National Human Rights Institution Forum
Progressive Voice is a participatory rights-based policy research and advocacy organization rooted in civil society, that maintains strong networks and relationships with grassroots organizations and community-based organizations throughout Myanmar. It acts as a bridge to the international community and international policymakers by amplifying voices from the ground, and advocating for a rights-based policy narrative.