တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်တစ်ဖွဲ့ချင်း (Ethnic Armed Actors EAAs)1 ၏ တရားစီရင်ရေးစနစ်များသည် မြန်မာနိုင်ငံ၏ တိုင်းရင်းသား ဒေသများတွင် နေထိုင်ကြသော ပြည်သူအများအပြား၏ ဘဝများ အပေါ်တွင်အဓကိကျသော သကေ်ရာက်မှုများရှိပါသည်။ နေရာအပေါ် မူတည်၍ ၎င်းတို့၏ တရားစီရင်ရေးစနစ်များသည် အစိုးရ၏ တရား စီရင်ရေးစနစ် အပြင်ရှိနေသော စနစ်တစ်ခုအနေဖြင့်လည်းကောင်း၊ ဒေသခံများအတွက် ၎င်းတို့သည်သာ တစ်ခုတည်းသော တရားစီရင် ရေးစနစ်အဖြစ်လည်းကောင်း ရှိနေတတ်သည်။ လက်ရှိ ငြိမ်းချမ်းရေး လုပ်ငန်းစဉ်၏ အခြေအနေတွင် EAA တစ်ဖွဲ့ချင်း၏ တရားစီရင်ရေး စနစ်ကို နားလည်ခြင်းသည် ပဋိပက္ခသက်ရောက်မှုခံရသော ဒေသများ ၏ အနာဂတ်အုပ်ချုပ်ရေးအစီအစဉ်များအတွက် ဆွေးနွေးရာ၌ အဓိက ကျလှသည်။

အခြားနိုင်ငံများမှ ဥပမာများက ဖော်ပြနေသည်မှာ လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့ များက ထူထောင်လာသော ပထမအစိတ်အပိုင်းမှာ လူအများကို ရဲလုပ်ငန်းများ လုပ်ဆောင်ပေးနိုင်သည့် အင်အားစုတစ်ခုဖြစ်သည်။ ၎င်းမှာ ခေါင်းဆောင်ပိုင်း၏ အမြင့်ဆုံးဦးစားပေးတစ်ခုသာဖြစ်ပြီး ထိုအဖွဲ့အစည်းတစ်ခုသည် အစိုးရကဲ့သို့သော အုပ်ချုပ်ရေးဆိုင်ရာ ဖွဲ့စည်းတည်ဆောက်ထားပုံတစ်ခုကို ဖွဲ့စည်းနိုင်မှုရှိ၊ မရှိကို ဆုံးဖြတ် ကောင်း ဆုံးဖြတ်နိုင်ပေသည်။ ဒုတိယလက္ခဏာမှာ အငြင်းပွားမှု ဖြေရှင်းရေး စနစ်တစ်ခု သို့မဟုတ် တရားဥပဒေစနစ်တစ်ခု ဖန်တီး ထားခြင်းဖြစသ်ည။် ထစိုနစမ်ာှ ပစုံတံကျ တရားသြူကးီများဖြင့်ဖဲ့ွစည်း တည်ဆောက်ထားပုံရှိနိုင်သလို အရေးပေါ်မှဖွဲ့သော စနစ်မျိုးလည်း ဖြစ်နိုင်သည်။ တရားဝင်သည်ဟု ရှုမြင်နိုင်ရန်မှာမူ ထိုစနစ်အနေဖြင့် အရပ်သားများက ၎င်းတို့အချင်းချင်းဖြစ်ပွားမှုများနှင့် လက်နက်ကိုင် အဖွဲ့ဖြင့်ဖြစ်ပွားသော အငြင်းပွားမှုများတွင် အသုံးပြုနိုင်ရန် လိုအပ် သည်။ တရားစီရင်ရေး စနစ်များထားရှိသော လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့များ သည ်၎င်းတ့ိုတရားစရီငရ်ာတငွ ်ပစုံတံကျမဟတုဘ် ဲအလတွသ်ဘော ဆန်ဆန် လုပ်ဆောင်ခြင်းများနှင့် ပုံစံတကျထူထောင်ထားသော စည်းမျဉ်းဥပဒေများဖြင့် လုပ်ဆောင်ခြင်းများတွင် ကြီးစွာခြားနားသည်။ အဆပိုါအဖဲ့ွအစည်းများသည ်လကရ်တှိရားစရီငေ်ရးအငစ်တကျီူးရငှ်း များ၏ အစိတ်အပိုင်းများဖြင့် အံဝင်အောင်လုပ်ဆောင်ရပြီး ၎င်းတို့ အဖွဲ့အစည်းများ၊ ဒေသဆိုင်ရာစံများဖြင့် ညီညွတ်အောင်လည်း လုပ်ဆောင်ရသည်။

မူဝါဒရေးရာဆွေးနွေးချက်စာတမ်းငယ် ရယူရန် မြန်မာဘာသာ ၊ အင်္ဂလိပ်ဘာသာ။