ၿငိမ္းခ်မ္းေရးအတြက္ အမွန္တရားကိုဖြင့္ဟျခင္း။ ။ ျမန္မာႏိုင္ငံရွိ စစ္ပြဲႏွင့္ အျပစ္ေပးခံရျခင္းမွ ကင္းလြတ္ေနမႈတို႔ႏွင့္ဆိုင္သည့္ အမ်ိဳးသမီးမ်ား၏ အေတြ႕အႀကံဳမ်ား
ေရငံုႏႈတ္ဆိတ္ေနရျခင္း၊ အႀကမ္းဖက္မႈခံရျခင္းႏွင့္ တရားမဲ့ကင္းလြတ္ခြင့္မ်ား၏ ေအာက္တြင္ ဆယ္စုႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာၾကာ ခံစားလာခဲ့ရၿပီးေနာက္ ယၡဳအခ်ိန္သည္ ျမန္မာႏိုင္ငံတနံတလ်ားမွ ရွင္သန္လြတ္ေျမာက္သူအမ်ိဳးသမီးမ်ားအတြက္ ႏိုင္ငံအတြင္းတြင္သာမက ႏိုင္ငံျပင္ပအထိပါ အမွန္တရားကို ထုတ္ေဖၚေျပာဆိုရမည့္ အခ်ိန္ေရာက္လာၿပီျဖစ္သည္။
၂၀၁၈ ခုႏွစ္ မတ္လ ၂၄ ရက္ေန႕ တြင္ အာရွတရားမွ်တမႈႏွင့္အခြင့္အေရးအဖြဲ႕ (AJAR) သည္ “ၿငိမ္းခ်မ္းေရးအတြက္ အမွန္တရားကိုဖြင့္ဟျခင္း – ျမန္မာႏိုင္ငံရွိ စစ္ပြဲႏွင့္ အျပစ္ေပးခံရျခင္းမွ ကင္းလြတ္ေနမႈတို႔ႏွင့္ဆိုင္သည့္ အမ်ိဳးသမီးမ်ား၏ အေတြ႔အႀကံဳမ်ား” ဟူေသာ အစီရင္ခံစာႏွင့္ မွတ္တမ္း႐ုပ္ရွင္ကို ထုတ္ျပန္မည္ျဖစ္သည္။ ကရင္အမ်ိဳးသမီးအစည္းအ႐ံုး (KWO)၊ တအာင္းအမ်ိဳးသမီးအဖြဲ႕အစည္း (TWO) ႏွင့္ ဝိမုတၲိအမ်ိဳးသမီးအဖြဲ႕အစည္း (VWO) တို႕ႏွင့္ မွတ္တမ္း႐ုပ္ရွင္ႏွင့္ အစီရင္ခံစာကို ပူးတြဲေဆာင္ရြက္ခဲ့ပါသည္။ ဆိုးရြားေသာ လူ႕အခြင့္အေရး ခ်ိဳးေဖာက္မႈမ်ားႏွင့္ က်ဴးလြန္ခံရသူမ်ားအတြက္ ဂုဏ္သိကၡာဆိုင္ရာ အမွန္တရားေဖၚထုတ္ခြင့္အခြင့္အေရး ႏိုင္ငံတကာအထိမ္းအမွတ္ေန႕ (International Day for the Right to the Truth Concerning Gross Human Rights Violations and for the Dignity of Victims) ကို ဂုဏ္ျပဳေသာအားျဖင့္ ထိုေန႕တြင္ အစီရင္ခံစာႏွင့္ မွတ္တမ္း႐ုပ္ရွင္ စတင္ထုတ္ေဝျဖန္႕ခ်ိမည္ ျဖစ္သည္။
ႏိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသူႏွင့္ ေျမယာအခြင့္အေရးတက္ႂကြလႈပ္ရွားသူ အမ်ိဳးသမီးမ်ား၊ ရွမ္းျပည္ေျမာက္ပိုင္း ပဋိပကၡေဒသမ်ားမွ တအာင္းအမ်ိဳးသမီးမ်ား၊ ကရင္ျပည္နယ္ ပဋိပကၡအတြင္း ရြာသူၾကီးအျဖစ္ တာဝန္ထမ္းေဆာင္ခဲ့သူ ကရင္အမ်ိဳးသမီးမ်ား စုစုေပါင္းအမ်ိဳးသမီး ၃၁ ဦး၏ ဘဝျဖတ္သန္းမႈျဖစ္စဥ္ကို အစီရင္ခံစာက ေဖၚက်ဴးထားသည္။ အစီရင္ခံစာသည္ AJAR ႏွင့္ ၎၏ မိတ္ဖက္အဖြဲ႕အစည္းမ်ား၏ ပူးေပါင္းပါဝင္ေဆြးေႏြးမႈနည္းလမ္းမ်ားမွတဆင့္ ေကာက္ယူခဲ့ေသာ သုေတသနျပဳခ်က္မ်ား ကို အေျခခံသည္။ အစီရင္ခံစာသည္ AJAR ၏ ျပစ္ဒဏ္မွကင္းလြတ္ျခင္း အစဥ္အလာကိုဖယ္ရွားျခင္း (Unlearning Impunity) အစီရင္ခံစာပါ အစီရင္ခံစာေရးသားျခင္းနည္းနာကို အႏွစ္ခ်ဳပ္ ေဖၚျပထားၿပီး၊ မိမိတို႕ သုေတသနျပဳခ်က္မွ အဓိကေတြ႕ရွိခ်က္မ်ားကို တင္ျပထားသည္။ ထို႕အျပင္ ျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္း ရွင္သန္လြတ္ေျမာက္သူ အမ်ိဳးသမီးမ်ားအတြက္ အမွန္တရား၊ တရားမွ်တမႈ၊ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးႏွင့္ ျပန္လည္ကုစားေပးေရးတို႕ ေပၚေပါက္ေစေရးႏွင့္ ပတ္သက္ေသာ အႀကံျပဳခ်က္မ်ားကိုပါ ေဖၚျပထားသည္။
အစီရင္ခံစာႏွင့္ တေပါင္းတည္းပါဝင္ေသာ မွတ္တမ္း႐ုပ္ရွင္သည္ အစီရင္ခံစာတြင္ ေဖၚျပထားေသာ အမ်ိဳးသမီး ၃ ဦး၏ ဘဝ ျဖတ္သန္းမႈကို အတြင္းက်က် သ႐ုပ္ေဖၚျပသထားသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္းရွိ ရွင္သန္လြတ္ေျမာက္သူ အမ်ိဳးသမီးမ်ားသည္ ၎တို႔ျဖတ္သန္းမႈ အေတြ႕အႀကံဳမ်ားကို အတူတကြဖလွယ္ၾကျခင္း၊ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးအတြက္ အတူတကြေတာင္းဆိုလာျခင္း၏ အစကို မွတ္တမ္း႐ုပ္ရွင္တြင္ ျပသထားသည္။
မတူညီေသာ ဘဝျဖတ္သန္းမႈျဖင့္ ႐ုန္းကန္ၾကရေသာ ျမန္မာႏိုင္ငံအမ်ိဳးသမီးမ်ားသည္ လူ႕အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖာက္မႈမ်ားအျပင္ ၎၏ ေနာက္ဆက္တြဲ သက္ေရာက္မႈမ်ားကိုပါ ခံစားေနၾကရသည္။ သို႕ေသာ္လည္း ကိုယ့္အားကိုယ္ကိုး ၾကံ့ၾကံ့ခံ အသက္ရွင္ရပ္တည္ေနၾကသည္။ ထိုနည္းလမ္းမ်ားတြင္ အသက္ေမြးဝမ္းေၾကာင္းမႈ အသစ္တည္ေဆာက္ျခင္းမ်ားလည္း ပါဝင္သည္။ ရွင္သန္လြတ္ေျမာက္သူ အမ်ိဳးသမီးမ်ား အတြက္ အကူအညီလိုအပ္သည္။ အေျခခံဝန္ေဆာင္မႈမ်ားအသံုးျပဳခြင့္ရွိရန္ လိုအပ္သည္။ အၾကမ္းဖက္မႈ၏ ေနာက္ဆက္တြဲမ်ား ေျဖရွင္းရန္ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာကူညီေထာက္ပံ့မႈမ်ား လိုအပ္သည့္အျပင္ ၎တို႕ေျခေပၚ ရပ္တည္ႏိုင္ရန္အတြက္ပါ ကူညီေပးရန္ လိုအပ္သည္။ ျပန္လည္ကုစားျခင္းအစီအစဥ္မ်ားသည္ ရွင္သန္လြတ္ေျမာက္သူမ်ားကို အကူအညီေပးျခင္းအတြက္ အလြန္အေရးပါေသာ နည္းလမ္းတစ္ခု ျဖစ္ေကာင္း ျဖစ္ႏိုင္သည္။
“ရွင္သန္လြတ္ေျမာက္သူ အမ်ိဳးသမီးမ်ားႏွင့္ က်မတို႕ လက္တြဲေဆာင္ရြက္ခဲ့တဲ့ လုပ္ငန္းအေတြ႕အႀကံဳအရ ပဋိပကၡႏွင့္ အၾကမ္းဖက္မႈေတြဟာ အမ်ိဳးသမီးေတြအေပၚမွာ ေရရွည္သက္ေရာက္မႈရွိတယ္ဆိုတာ ေတြ႕ႏိုင္ပါတယ္။ သူတို႕ေတြက အသက္ေမြးဝမ္းေၾကာင္းအလုပ္ေတြကို ဖ်က္ဆီးလိုက္ၾကတယ္။ အဲဒီအတြက္ေၾကာင့္ ႏွစ္ရွည္စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာႏွင့္ ႐ုပ္ပိုင္းဆိုင္ရာ က်န္းမာေရးစိန္ေခၚမႈေတြ ျဖစ္ေစပါတယ္။ ရွင္သန္လြတ္ေျမာက္သူ အမ်ိဳးသမီးေတြအတြက္ အထူးသီးျခားျပဳထားတဲ့ က်န္းမာေရး၊ စိတ္ဒဏ္ရာကုစားေရးဝန္ေဆာင္မႈမ်ားအျပင္ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ား ကိုယ္တိုင္ကိုယ္က်ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ရန္ အကူအညီေပးေသာ အထူးဝန္ေဆာင္မႈေတြ လိုအပ္ပါတယ္။” ဟု AJAR ၏ ညႊန္ၾကားေရးမွဴး ဂါလူးဝမ္ဒီတာ (Galuh Wandita) က ေျပာဆိုခဲ့သည္။
စစ္မွန္ေသာ၊ သက္ဆိုင္သူမ်ား ပါဝင္ေသာ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးလုပ္ငန္းစဥ္မွတဆင့္ စစ္ပြဲမ်ား၊ အၾကမ္းဖက္မႈမ်ားကို အလ်င္အျမန္ ရပ္တန္႕ရမည္ ျဖစ္သည္။ “အမ်ိဳးသမီးမ်ား၏ ဘဝရွင္သန္မႈႏွင့္ လူမႈအသိုင္းအဝန္းအတြင္း အျပဳသေဘာေဆာင္ေသာ အေျပာင္းအလဲမ်ား ေဆာင္က်ဥ္းႏိုင္ရန္ အမ်ိဳးသမီးမ်ား၏ မတူကြဲျပားေသာ အေတြ႕အၾကံဳ ျဖတ္သန္းမႈမ်ားကို ၿငိမ္းခ်မ္းေရးေဆြးေႏြးပြဲမ်ားတြင္ မျဖစ္မေန ထည့္သြင္းစဥ္းစားရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ရွင္သန္လြတ္ေျမာက္သူမ်ား၏အသံႏွင့္ ေတာင္းဆိုမႈမ်ားမပါပဲ အဓိပၸါယ္ျပည့္ဝေသာၿငိမ္းခ်မ္းေရး တည္ေဆာက္ႏိုင္မွာမဟုတ္ပါဘူး။ ေရရွည္တည္တန္႕မည့္ အနာဂါတ္တစ္ခုတည္ေဆာက္ႏိုင္ရန္ အမ်ိဳးသမီးမ်ား၏ အသံကို မျဖစ္မေန နားေထာင္ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။” ဟု တအာင္းအမ်ိဳးသမီးအဖြဲ႕အစည္း (TWO) မွ ေလြးပို;ကေမ;ျခိဳဝ္းက မွတ္ခ်က္ျပဳခဲ့သည္။
ရွင္သန္လြတ္ေျမာက္သူ အမ်ိဳးသမီး စုစုေပါင္း ၃၁ ဦးတို႕ႏွင့္ ထဲထဲဝင္ဝင္ ေဆြးေႏြးခဲ့ေသာ ေဆြးေႏြးမႈမ်ားကို အေျခခံ၍ ျမန္မာႏိုင္ငံအစိုးရ၊ အစိုးရစစ္တပ္၊ တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္အဖြဲ႕အစည္းမ်ားႏွင့္ လူထုအေျချပဳလူမႈအသိုင္းအဝန္းမ်ားကို မိမိတို႕အေနျဖင့္ ေအာက္ပါအႀကံျပဳခ်က္မ်ားအပါအဝင္ အႀကံျပဳခ်က္မ်ားတင္ျပလိုက္သည္။
- ပဋိပကၡျဖစ္စဥ္အတြင္းႏွင့္ ႏိုင္ငံေရးဖိႏွိပ္မႈကာလမ်ားအတြင္း အမ်ိဳးသမီးမ်ားအေပၚ အၾကမ္းဖက္မႈ အထူးသျဖင့္ အမ်ိဳးသမီးမ်ား အေပၚ လိင္ပိုင္းဆိုင္ရာ အၾကမ္းဖက္မႈမ်ားကို ခ်က္ခ်င္းရပ္တန္႕ရန္။
- ၿငိမ္းခ်မ္းေရးလုပ္ငန္းစဥ္ႏွင့္ ႏိုင္ငံေရးေဆြးေႏြးမႈမ်ားတြင္ အမ်ိဳးသမီးမ်ား၏ အဓိပၸါယ္ျပည့္ဝေသာ ပူးေပါင္းပါဝင္မႈရွိေစရန္။
- ရွင္သန္လြတ္ေျမာက္သူမ်ား၏ အမွန္တရားသိရွိခြင့္အခြင့္အေရးကို အသိအမွတ္ျပဳရန္ႏွင့္ လူ႕အခြင့္အေရး ခ်ိဳးေဖာက္မႈမ်ားကို လြတ္လပ္ေသာ၊ ဘက္လိုက္မႈကင္းေသာ၊ ထိေရာက္ေသာ စံုစမ္းေဖၚထုတ္မႈမ်ား စတင္ေဆာင္ရြက္ရန္။
- ရွင္သန္လြတ္ေျမာက္သူမ်ား၏ တရားမွ်တမႈရပိုင္ခြင့္အခြင့္အေရးကို အသိအမွတ္ျပဳရန္ႏွင့္ ဥပေဒေၾကာင္းအရ အေထာက္အကူ ေပးရန္၊ က်ဴးလြန္သူမ်ား တာဝန္ခံမႈရွိေစမည့္ ပြင့္လင္းျမင္သာေသာ တရားစီရင္မႈစနစ္ကို အသံုးျပဳခြင့္ရွိေစရန္။
- ရွင္သန္လြတ္ေျမာက္သူမ်ား၏ ျပန္လည္ကုစားမွဳရပိုင္ခြင့္ အခြင့္အေရးကို အသိအမွတ္ျပဳရန္။ အမ်ိဳးသမီး ရွင္သန္လြတ္ေျမာက္သူမ်ားအတြက္ အစီအစဥ္မ်ား ခ်မွတ္ေပးရန္။ က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မႈက႑၊ စိတ္ဒဏ္ရာကုစားမႈက႑၊ မ်ိဳးပြားက်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈက႑၊ အလုပ္အကိုင္ဖန္တီးျခင္းက႑၊ အတတ္ပညာသင္တန္းမ်ားေပးျခင္းက႑ႏွင့္ အေသးစားေငြေခ်းလုပ္ငန္း က႑မ်ား အပါအဝင္ျဖစ္သည္။
အာရွတရားမွ်တမႈႏွင့္ အခြင့္အေရးအဖြဲ႕ (AJAR) – http://asia-ajar.org
ကရင္အမ်ိဳးသမီးအစည္းအ႐ံုး (KWO) – https://karenwomen.org
တအာင္းအမ်ိဳးသမီးအဖြဲ႕အစည္း (TWO) – http://en.palaungwomen.com
ဝိမုတၲိအမ်ိဳးသမီးအဖြဲ႕အစည္း (VWO)
ဆက္သြယ္ရန္
- Galuh Wandita, Director, AJAR: gwandita@asia-ajar.org, +95 (0) 9975 836 002
- Naw Wah Ku Shee, KWO: wahku80@gmail.com, +66(0) 8611 822 61
- Lway Poe Kamae Khour, TWO: poekamaekhour2013@gmail.com, +95 (0) 9256 128 582
- Daw Khin Mi Mi Khine, VWO: ruleoflaw.myan@gmail.com, +95 (0) 9780 025 967
မွတ္တမ္း ႐ုပ္ရွင္ကိုေအာက္ပါ အင္တာနက္စာမ်က္ႏွာတြင္ ၾကည့္႐ႈႏိုင္ပါသည္။
- အဂၤလိပ္ဘာသာ – https://youtu.be/hJ899MDTCrI
- ျမန္မာဘာသာ – https://youtu.be/AhV21C0aohY
သတင္းထုတ္ျပန္ခ်က္ ျမန္မာဘာသာကုိ ဤေနရာတြင္ ရယူႏုိင္သည္။
သတင္းထုတ္ျပန္ခ်က္ အဂၤလိပ္ဘာသာကုိ ဤေနရာတြင္ ရယူႏုိင္သည္။
