တရားလႊတ္ေတာ္ ေရွ ့ေနၾကီး ဦးကိုနီ သည္ ယေန ့ ရန္ကုန္ေလဆိပ္တြင္ လုပ္ၾကံခံလိုက္ရေၾကာင္း သတင္းရရွိသည္။ စစ္အာဏာရွင္စနစ္ ဆက္လက္ၾကီးစိုးေနသည့္ အခ်ိန္တြင္ “လူကို ေခြးသတ္သည့္ ဇာတ္လမ္း” ျပန္စလာျပီ ျဖစ္ေၾကာင္း ထင္ထင္ရွားရွားျမင္နိုင္သည္။ တိုင္းျပည္အတြက္ ဥပေဒရႈေဒါင့္မွ ေန၍ သူတတ္နိုင္သမွ်ၾကိဳးပမ္းစြမ္းေဆာင္သြားခဲ့သည့္ အဖိုးတန္လူေတာ္တဦးျဖစ္သူ ဦးကိုနီ ဆံုးရံႈးသြားရျခင္းအတြက္ ဥပေဒအေထာက္အကူျပဳကြန္ရက္အေနျဖင့္ မ်ားစြာ ၀မ္းနည္းေၾကာင္း ထုတ္ျပန္အပ္ပါသည္။ ဦးကိုနီ လုပ္ၾကံခံရမႈ နွင့္ စပ္လွ်ဥ္း၍ေအာက္ပါအတိုင္း သံုးသပ္တင္ျပလိုက္ပါသည္။

၁။ ဦးကိုနီ သည္ အမ်ိဳးသားဒီမိုကေရစီ အဖြဲ႔ခ်ဳပ္၏ ဥပေဒ ဦးေနွာက္ျဖစ္သည္။ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ေခါင္းေဆာင္လွ်က္ အမ်ိဳးသားဒီမိုကေရစီ အဖြဲ႔ခ်ဳပ္သည္ ၂၀၀၈ ဖြဲ႔စည္းပံုေအာက္သို႔ေခါင္းလွ်ိဳး ၀င္ေရာက္သြားခဲ့ေသာ္လည္း ဦးကိုနီသည္ ၂၀၀၈ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ၏ စစ္အာဏာရွင္စနစ္ သံေလွာင္အိမ္ကို ေကာင္းစြာ သေဘာေပါက္သူျဖစ္သည္။ ၂၀၀၈ ဖြဲ႔စည္းပံုကို ျပင္၍ မရနိုင္၊ အသစ္ဆြဲသင့္ေၾကာင္း အတိအလင္းေထာက္ျပခဲ့ သူျဖစ္သည္။ ဖက္ဒရယ္ဟူေသာ ေ၀ါဟာရ တေက်ာ့ျပန္ ေခတ္စားလာသည့္ အခ်ိန္တြင္ ၂၀၀၈ ဖြဲ ့စည္းပံုသည္ (စစ္မွန္သည့္ ဖက္ဒရယ္စနစ္ကို မတည္ေဆာက္နုိင္ေသာ) သ႑န္ေဆာင္ဖက္ဒရယ္ (Quasi Federal) သာ ျဖစ္သည္ဟူ၍လည္း ဒီမိုကရက္တစ္ျမန္မာ့အသံ၏ ေဆြးေႏြးခန္းတခုတြင္ ျပတ္သားစြာ ေျပာၾကားသြားခဲ့သူျဖစ္သည္။

၂။ ဦးကိုနီ လုပ္ၾကံခံလိုက္ရျခင္းနွင့္ စပ္လွ်ဥ္း၍ ပထမဆံုးတာ၀န္ရွိသည္မွာ စစ္အာဏာရွင္စနစ္နွင့္ ယင္းကို ဆက္လက္ေဖာ္ေဆာင္လွ်က္ရွိေသာ ျမန္မာ စစ္ေခါင္းေဆာင္ေဟာင္းသစ္မ်ား ျဖစ္သည္။ စစ္တပ္၊ ရဲ၊ အမ်ိဳးသား လံုျခံဳေရး၊ ေထာက္လွမ္းေရးအဖြဲ႔မ်ားအားလံုးအပါအ၀င္ တိုင္းျပည္ လံုျခံဳေရးနွင့္ ဆိုင္ေသာ အေဆာက္ အအံုမ်ား ( State Security Institutions ) မ်ား၊ အာဏာယႏၱရားမ်ားအား၄င္းတို႔ကပင္ တင္းၾကပ္စြာ ဆက္လက္ထိန္းခ်ဳပ္ ထားဆဲ ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ပင္။ တိုင္းရင္းသားျပည္နယ္မ်ားတြင္သာမက ရန္ကုန္ျမိဳ ့ၾကီးတြင္ပါ ဥပေဒစိုးမိုးေရးပ်က္ေနသည္မွာ မျဖစ္သင့္ေတာ့ပါ။
ျမန္မာစစ္ေခါင္းေဆာင္ေဟာင္းသစ္ မွန္သမွ်သည္ နိုင္ငံေရးနယ္ပယ္မွ အၿပီးတိုင္ ဆုတ္ခြါကာ တိုင္းျပည္လံုျခံဳေရးနွင့္ဆိုင္ေသာ အေဆာက္ အအံုမ်ားအား လူထုလက္၀ယ္သို ႔အျမန္ဆံုး ျပန္လည္ လႊဲအပ္ေပး ရန္ ေတာင္းဆိုသည္။

၃။ ဦးကိုနီ လုပ္ၾကံခံလိုက္ရျခင္းနွင့္ စပ္လွ်ဥ္း၍ ဒုတိယ တာ၀န္ရွိသူမွာ
ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ျဖစ္သည္။ တိုင္းျပည္ လံုျခံဳေရးနွင့္ ဆိုင္ေသာ အေဆာက္အအံုမ်ားအား တကယ္တန္းထိမ္းခ်ဳပ္ခြင့္ မရပါဘဲလွ်က္ အစိုးရဟူေသာ အမည္ကို ခံယူ၊ (စစ္အာဏာရွင္စနစ္ကို ေပၚေပၚထင္ထင္
ဆက္လက္က်င့္သံုးလွ်က္ရွိေသာ) ျမန္မာစစ္ေခါင္းေဆာင္ေဟာင္းသစ္မ်ားနွင့္ ပုလင္းတူဗူးဆို ့လိုက္ပါ လုပ္ေဆာင္ေနေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ လူ ့သမိုုင္းအဆက္ဆက္မွ ေန၍ ယေန ့အခ်ိန္အထိ အစိုးရ၏ အဓိက အက်ဆံုးတာ၀န္မွာ ျပည္သူလူထု၏ လံုျခံဳေရးကို ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ ရန္ ျဖစ္သည္။ သူမ၏ အစိုးရသည္ ယင္းတာ၀န္ကို အခ်ိဳးေဖာက္ဆံုး
ေသာအစိုးရျဖစ္လွ်က္ရွိသည္။

၄။ သူမသည္ ဥပေဒစိုးမိုးေရးကို တစာစာေျပာဆိုေနေသာ္လည္း အစိုးရျဖစ္ၿပီးေနာက္ပိုင္း (ေကာင္းခါးစစ္ရာဇ၀တ္မႈၾကီးအပါအ၀င္)
ျမန္မာစစ္တပ္က တိုင္းရင္းသားျပည္နယ္မ်ားတြင္ ဆက္တိုက္က်ဴးလြန္ လွ်က္ရွိေသာ ျပစ္မႈၾကီးမ်ားအား မသိျခင္ေယာင္ျပဳလွ်က္ ရွိသည္။ သူမ တခ်ိန္တံုးက ေၾကြးေၾကာ္ခဲ့သည့္ ေၾကာက္ရြံ ့ျခင္းမွ လြတ္ကင္းေရး
(Freedom from Fear) ဟူသည္မွာ ယေန ့အခ်ိန္တြင္ သူမအတြက္ မွန္ေကာင္းမွန္မည္ ျဖစ္ေသာ္လည္း အေျခခံတိုင္းရင္းသားလူထုမ်ား၊ ေနရင္းရပ္ရြာစြန္႔ခြာေရႊ႕ေျပာင္းေနၾကရသည့္ IDP မ်ား၊ ဒုကၡသည္မ်ား၊ ရွမ္းျပည္ေျမာက္ပိုင္း၊ ကခ်င္ျပည္နယ္နွင့္ ကရင္ျပည္နယ္မ်ားရွိ စစ္ေဘးေရွာင္ေနၾကရသူမ်ား အတြက္ မမွန္ပါ။ ပို၍ ပို၍သာ ဆိုး၀ါးလာလွ်က္ရွိသည္။ သို႔ပါလွ်က္ တိုင္းျပည္ လံုျခံဳေရး နွင့္ ဆိုင္ေသာ အေဆာက္အအံုမ်ား အားလံုးကို ထိမ္းခ်ဳပ္ထားသည့္ ကာခ်ဳပ္မင္းေအာင္လိႈင္ အၾကိဳက္ကိုသာ လိုက္ပါလုပ္ေဆာင္၊ နိုင္ငံတကာအဆင့္ရွိ ျပစ္မႈက်ဴး လြန္ေနမႈၾကီးမ်ားကိုပင္ မသိျခင္ေယာင္ေဆာင္ ဖံုးကြယ္ထားျခင္းေၾကာင့္ ဥပေဒစိုးမိုးေရးပ်က္ျပားသည္ထက္ ပ်က္ျပားလာလွ်က္ ရွိသည္။

၅။ တန္ဘိုးရွိေသာ ေရွ ့ေနၾကီးတဦးျဖစ္သည့္ ဦးကိုနီ လုပ္ၾကံခံလိုက္ရျခင္း အေပၚသခၤန္းစာ ယူကာ ျမန္မာနိုင္ငံအတြင္းရွိ ေရွ႕ေနထုၾကီးသည္ နိုးထသင့္ပါျပီ။ ေရွ႕ေနအသင္းအစည္းအေ၀းမ်ားအတြင္းမွာပင္ ၂၀၀၈ ဖြဲ႕စည္းပံုအေပၚ ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း သံုးသပ္ေဆြးေႏြးရဲျခင္း မရွိမႈမ်ား၊
ျပစ္မႈက်ဴးလြန္သူမ်ားအား ေဖာ္ထုတ္အျပစ္ေပးျခင္းမရွိပါက မည္သည့္အခါ တြင္မွ် ဥပေဒစိုးမိုးေရးမရနိုင္ဟူသည့္ အသံကိုပင္ ေရွ႕ေနထုၾကီးအတြင္းမွ
အားေကာင္းစြာထြက္ေပၚမလာမႈမ်ား၊ တိုင္းရင္းသားျပည္နယ္မ်ားတြင္ လူထုအေျမာက္အမ်ားဘ၀ပ်က္ေနၾကရ၊ ဥပေဒစိုးမိုးေရးသိသာထင္ရွားစြာ ဆံုးရံႈးေနမႈမ်ားကို နုတ္ပိတ္ေရငံုေနမႈမ်ားအား ေရွ႕ေနေလာကသမိုင္းတြင္ ထားခဲ့သင့္ပါျပီ။ ၁၉၈၈ ခုနွစ္ ရွစ္ေလးလံုးအေရးေတာ္ပံုၾကီး မတိုင္ခင္
ျမန္မာနိုင္ငံ တရားရံုးခ်ဳပ္ေရွ ့ေနမ်ားေကာင္စီ (Bar Council) ၏ ရဲ၀ံ့ျပတ္သားစြာ ရပ္တည္ခဲ့မႈမ်ိဳးကို ေရွ ့ေနၾကီးမ်ားအားလံုး ျပန္လည္
စဥ္းစား ရန္ေမတၱာရပ္ခံအပ္ပါသည္။

၆။ ဦးကိုနီ သတ္ျဖတ္ခံရျခင္းမွာ သာမန္ရာဇ၀တ္မႈ မျဖစ္နိုင္။ နိုင္ငံေရးုလုပ္ၾကံမႈဟု၏ ေကာက္ယူနိုင္သည္။ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ေခါင္းေဆာင္သည့္ NLD အစိုးရသည္ တိုင္းျပည္ လံုျခံဳေရးနွင့္ ဆိုင္ေသာ အေဆာက္အအံုမ်ားကို မိမိတို႔လက္၀ယ္တြင္ထားရွိ ထိမ္းခ်ဳပ္ခြင့္မရေစဦးေတာ့၊ ဤအမႈၾကီးနွင့္ စပ္လွ်ဥ္း၍ အမႈမွန္ေပၚေပါက္ရန္၊ လူသတ္သမား၏
ေနာက္ကြယ္တြင္ ၾကိဳးကိုင္လႈပ္ရွားေနသူ အစစ္အမွန္ကို ေဖာ္ထုတ္နုိင္ရန္ နိုင္ငံတကာ၏ အကူအညီကို တရား၀င္ေတာင္းဆိုသင့္သည္။ မည္သို႔မွ် အရာေရာက္မႈမရွိေသာ အမ်ိဳးသားျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရး ဟူေသာေၾကြးေၾကာ္သံေအာက္တြင္ ျပစ္မႈၾကီးမ်ား မွန္သမွ်အား ဥပကၡာျပဳထားမႈမ်ားကိုအဆံုးသတ္ရန္လိုအပ္ေနၿပီ ျဖစ္ေၾကာင္း
ေတာင္းဆိုသည္။

၇။ ဦးကိုနီ လုပ္ၾကံခံရမႈၾကီးနွင့္ စပ္လွ်ဥ္း၍ မည္သူ႔ကိုပင္ဖမ္းဆီးစစ္ေဆး သည္ျဖစ္ေစ၊ ဥပေဒစိုးမိုးေရး အေျခခံတြင္ နိုင္ငံတကာ လူ႔အခြင့္အေရး ဥပေဒအရ တရားမွ်တစြာစစ္ေဆးစီရင္မႈ (Fair Trial) အေျခခံမူမ်ားအား
ေအာက္ပါအတိုင္းက်င့္သံုးရန္ အာဏာပိုင္မ်ားအားေတာင္းဆိုသည္။

ဖမ္းဆီးခံရသူ၏ အခြင့္အေရး
၁။ ဖမ္းဆီးေၾကာင္း လွ်င္ျမန္စြာ အေၾကာင္းၾကားမႈ ရယူခြင့္။
၂။ ဖမ္းဆီးခံရသူနားလည္တဲ့ ဘာသာစကားနဲ ့ရိုးရိုး ရွင္းလင္းေျပာၾကားမႈ
ကို ခံယူခြင့္။
၃။(ျမန္မာစကားကိုေကာင္းမြန္စြာ နားမလည္လွ်င္) စကားျပန္ရယူခြင့္။
၄။ ဖမ္းဆီးသည့္ အေၾကာင္းရင္းကို သိရွိခြင့္။ (အခ်က္အလက္နဲ႔
ဥပေဒေၾကာင္းရွိရမည္။)
၅။ လုပ္ထံုးလုပ္နည္းနွင့္ အညီမဟုတ္ဘဲ ဖမ္းဆီးျခင္းမွ ကင္းလြတ္ခြင့္။
၆။ ဖမ္းဆီးျခင္း၏ တရား၀င္မႈကို သိရွိခြင့္။
(၁) မည္သည့္ဥပေဒ၊ ပုဒ္မ နွင့္ ဖမ္းဆီးေၾကာင္း (Lawful)
(၂) က်ိဳးေၾကာင္းခိုင္လံုမႈ ရွိေၾကာင္း (Reasonable)
(၃) လိုအပ္ေၾကာင္း (Necessary)
၇။ သံသယနွင့္ ဖမ္းဆီးခံရျခင္းမွ ကင္းလြတ္ခြင့္။
(၁) သင့္ျမတ္ေလ်ာ္ကန္မႈ မရွိျခင္း (Inappropriateness)
(၂) မတရားျခင္း (Injustice)
(၃) ခန္ ့မွန္းနိုင္ေျခကင္းမဲ့ျခင္း (Lack of Predictability)
(၄) ဥပေဒလုပ္ထံုးလုပ္နည္း အဆင့္ဆင့္ နွင့္ အညီ မဟုတ္ျခင္း
(Due process of law)
(သံသယ ရွိရံုနဲ ့မရ၊ အဘယ္ေၾကာင့္ သံသယရွိေၾကာင္း သိရွိခြင့္။)
၈။ ဖမ္းဆီးတဲ့ အရာရွိမည္သူ ျဖစ္ေၾကာင္း၊
တရား၀င္ဖမ္းဆိီးပိုင္ခြင့္ရွိသူျဖစ္ေၾကာင္း သိရွိခြင့္။
၉။ ဖမ္းခ်ဳပ္ထားတဲ့ ေနရာကို သိရွိခြင့္။
၁၀။ ဖမ္းဆီးခံရျပီးေနာက္မိသားစုနွင့္ ဆက္သြယ္ခြင့္၊ ျပင္ပကမာၻနွင့္
ဆက္သြယ္ခြင့္၊ လူမႈေရး ကူညီ ေထာက္ပံ့မႈမ်ား ရယူခြင့္၊
ဖမ္းဆီးခ်ဳပ္ေနွာင္ထားခံရစဥ္အတြင္း သင့္တင့္ေလ်ာက္ပတ္ေသာ
စားေရး၊ ေနေရး စီစဥ္မႈ ရယူခြင့္။
၁၁။ ေရွ ့ေန နွင့္ တိုင္ပင္ခြင့္၊ ေရွ ့ေန၏ အကူအညီ ရယူခြင့္။
၁၂။ ညွင္းပမ္းနွိပ္စက္ စစ္ေဆးေမးျမန္းခံရျခင္းမွ ကင္းလြတ္ခြင့္။
၁၃။ ဆက္လက္ဖမ္းဆီးခ်ဳပ္ေနွာင္ထားစရာ အေၾကာင္းရွိေနေသးလွ်င္လည္း
သိရွိခြင့္။
၁၄။ အခ်ဳပ္လြတ္ထုေျခခြင့္ (အာမခံ) ရရွိေစရန္ စီစဥ္ေဆာင္ရြက္နုိင္ခြင့္။
၁၅။ ျပစ္မႈက်ဴးလြန္ေၾကာင္းတရားရံုးမွ မဆံုးျဖတ္မျခင္း အျပစ္ကင္းမဲ့သူအေနျဖင့္မွတ္ယူ ဆက္ဆံခံပိုင္ခြင့္။
၁၆။ ဥပေဒနွင့္ အညီ အျမန္ဆံုး တရားရံုးတင္ စစ္ေဆးမႈ ရယူခြင့္။
၁၇။ လြတ္လပ္၊ ဘက္မလိုက္၊ ထက္ျမက္ေသာ အရပ္ဘက္ဆိုင္ရာ
တရားစီရင္ေရး နွင့္ တရားရံုး၏ စစ္ေဆး စီရင္မႈကိုရယူခြင့္။
၁၈။ လြတ္လပ္ေသာ ဥပေဒေရးရာအဖြဲ႔အစည္းမ်ားထံမွ ဥပေဒေရးရာ
အကူအညီ ရယူခြင့္။

Legal Aid Network (LAN)
ဥပေဒအေထာက္အကူျပဳကြန္ရက္

အေသးစိပ္သိလိုလွ်င္ ဆက္သြယ္ရန္
ဦးေအာင္ထူး (လူ ့အခြင့္အေရးေရွ ့ေန)
ဥပေဒအေထာက္အကူျပဳကြန္ရက္တည္ေထာင္သူ

E.mail: [email protected]
Website:legalaidnetwork.org

သေဘာထားထုတ္ျပန္ေၾကညာခ်က္ ျမန္မာဘာသာကုိ ဤေနရာတြင္ ရယူႏုိင္သည္။